Tematy pomocy

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Een persoon die door dit soort stoornis wordt gekenmerkt, kan op het eerste gezicht achterdochtig en overgevoelig lijken over zichzelf, of integendeel, bij het eerste contact kan hij vriendelijk, goedaardig, aardig en behulpzaam zijn. Dus, rekening houdend met haar uiterlijk en eerste indruk, kan het anders zijn. Als hij zijn argumenten en overtuigingen begint te bewijzen, doet hij dat meestal heel overtuigend, logisch, op een manier die de gesprekspartner er lange tijd van overtuigt dat de situatie werkelijk is zoals deze wordt voorgesteld. Anderzijds kan de aandacht worden gevestigd op het feit dat de door deze persoon beschreven situaties en de vertelde verhalen een gemeenschappelijk element hebben, daaruit voortvloeit dat iemand zich oneerlijk jegens haar heeft gedragen, haar heeft genegeerd of iets tegen haar heeft gedaan; dat ze enig letsel heeft opgelopen of daardoor teleurgesteld is; dat verschillende situaties er echter een ongunstige context voor hebben; dat iemand haar niet voldoende respect had getoond, iets had verwaarloosd, haar niet had gerespecteerd. Soortgelijke discussies kunnen verschijnen met betrekking tot een partner die er soms van wordt verdacht onvoldoende respect voor deze persoon te hebben en hem te verwaarlozen; soms gelden dergelijke vermoedens ook voor seksuele trouw.

oorzaken

Zoals bij alle soorten persoonlijkheidsstoornissen, zijn de oorzaken van gemengde aard, d.w.z. biologisch en psychologisch. In elk geval moeten de proporties van deze specifieke oorzaken afzonderlijk worden beoordeeld, waarvoor zowel psychologische als neuroimaging (bijv. computertomografie, magnetische resonantiebeeldvorming) en EEG-onderzoeken nodig kunnen zijn. Bepaalde sociale situaties lijken aan te zetten tot paranoïde denken. Dit betekent dat bepaalde situaties dit soort denken en gedrag kunnen intensiveren bij mensen die eerder paranoïde persoonlijkheidskenmerken vertoonden. Dergelijke situaties zijn bijvoorbeeld het gevoel anders te zijn dan de rest van de sociale groep, het gevoel beoordeeld te worden door andere machthebbers (bijv. superieuren), een gevoel van onzekerheid over sociale status (jezelf in een nieuwe groep bevinden, plotseling verlies van sociale positie of sociaal isolement). Aangezien echter niet alle mensen in de beschreven situaties reageren met paranoïde denken en gedrag, wordt aangenomen dat dergelijke situaties reeds bestaande denkwijzen bij mensen met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kunnen verergeren. Het blijkt ook dat wanneer iemand in het gezin van een bepaalde persoon lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis, het risico dat deze persoon ook een van de problemen krijgt die tot deze groep behoren, groter is. Er is ook een verhoogde incidentie van paranoïde persoonlijkheidsstoornissen in gezinnen waar iemand eerder worstelde met schizofrenie of waanstoornissen.

Verschillende moeilijkheden die tijdens de kindertijd worden ervaren, zoals misbruik of blootstelling aan een andere vorm van geweld, kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis. Ook wordt aangenomen dat vervolging van een jongere door leeftijdsgenoten, bijvoorbeeld op school, kan bijdragen aan het ontstaan ​​van dit probleem.

 Symptomen

De typische symptomen van een paranoïde persoonlijkheid zijn:

• Constante angst om door andere mensen gebruikt te worden en enig kwaad van hen te ondervinden – een paranoïde patiënt is er constant van overtuigd dat andere mensen hem op verschillende manieren kwaad willen doen;
• Moeilijkheden in de relatie met een partner – een patiënt met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is ervan overtuigd dat de persoon in een relatie hem niet trouw is, hij heeft ook de indruk dat hij zijn partner niet volledig kan vertrouwen;
• Moeilijkheden met sociale relaties – de paranoïde persoonlijkheid wordt gekenmerkt door het vermijden van praten over zichzelf of zijn problemen – een persoon met deze stoornis is zeer terughoudend om iemand in vertrouwen te nemen omdat hij bang is dat de informatie die aan anderen wordt verstrekt tegen hem zal worden gebruikt;
• Uitzonderlijk gemak bij het doorstrepen van andere mensen – wanneer een persoon met een paranoïde persoonlijkheid zelfs maar een zweem van vermoeden heeft dat hij door iemand wordt bedrogen of de indruk heeft dat de persoon ontrouw aan hem is, kan hij heel snel het contact met hem;
• Lange ervaring met verschillende beledigingen of kritische opmerkingen – het is erg moeilijk voor een patiënt met een paranoïde persoonlijkheid om anderen te vergeven, men kan zeggen dat hij een wrok koestert en zich zeer lange tijd gekrenkt voelt na verschillende beledigingen of kritiek;
• Lage frustratietolerantie;
• Constante behoefte – meestal ongerechtvaardigd – om te vechten voor je rechten;
• Een te ontwikkeld zelfbeeld hebben.

Het is de moeite waard hier te benadrukken dat de paranoïde persoonlijkheid het normale functioneren van de patiënt aanzienlijk bemoeilijkt. Ieder van ons is wel eens wantrouwend, maar in het geval van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kan nadenken over hoe andere mensen een patiënt kwaad proberen te doen in feite zijn hele leven beheersen. In extreme gevallen komt het voor dat een persoon met een paranoïde persoonlijkheid – vanwege zijn angst om gekwetst te worden door andere mensen – zich volledig isoleert van zowel zijn vrienden als zelfs leden van zijn directe familie.

diagnose

Kryteria, na podstawie których psychiatrzy ustalają rozpoznanie tego rodzaju osobowości:

• Pozbawiona wystarczających podstaw podejrzliwość, że inni nas wykorzystują, krzywdzą lub oszukują;
• Zaabsorbowanie bezpodstawnymi wątpliwościami co do lojalności przyjaciół lub wspólników i co do tego, czy są oni godni zaufania;
• Niechęć do zwierzania się innym, spowodowana nieuzasadnionym lękiem, że informacje te zostaną użyte przeciw nam w złych intencjach;
• Odczytywanie ukrytych, poniżających lub groźnych znaczeń z niezłośliwych uwag lub zdarzeń;
• Ciągłe noszenie urazów, czyli niewybaczanie zniewag, krzywd lub afrontów;
• Dostrzeganie ataków na nasz charakter czy reputację, które zwykle nie są widoczne dla innych, oraz szybkie reagowanie na nie gniewem lub przechodzeniem do kontrataku;
• Powtarzające się nieusprawiedliwione podejrzenia dotyczące wierności współmałżonka lub partnera seksualnego.

behandeling

Pomoc osobom z paranoicznym zaburzeniem osobowości to przede wszystkim psychoterapia, choć ze względu na podstawową nieufność bardzo trudno nawiązać z taką osobą relację terapeutyczną. Stosowanie leków może być wskazane w przypadku wystąpienia lęku (leki przeciwlękowe), depresji (leki przeciwdepresyjne) lub pojawienia się zaburzeń urojeniowych (leki przeciwpsychotyczne), czyli farmakoterapia ma charakter objawowy.