Tematy pomocy

Histrioniczne zaburzenie osobowości

Osoba z histrionicznym zaburzeniem osobowości jest kimś barwnym, zachowującym się teatralnie, widocznym i zwracającym uwagę. Raczej nie da się jej nie zauważyć, a jeśli cokolwiek mogłoby odwrócić od niej uwagę otoczenia, ściągnie tę uwagę z powrotem. Będzie mówić głośno i emocjonalnie, a jej wypowiedzi będą pełne przymiotników świadczących o tym, że to, co jej dotyczy lub ją spotkało, jest tak bardzo niezwykłe. Jeśli jednak otoczenie uzna dany temat lub sposób zachowania za niewłaściwy, szybko się do tego dostosuje. Raczej nie będzie obstawać przy swoim zdaniu wbrew wszystkim i wszystkiemu. Wygląd osób z histrionicznym zaburzeniem osobowości opisywany jest jako uwodzicielski, czasami z nadmierną ekspresją seksualności. W każdym jednak przypadku atrakcyjność fizyczna jest ważna, co staje się szybko dostrzegalne w kontakcie z tą osobą.

Objawy

Podstawowe objawy w przypadku osobowości histrionicznej to zmienność i chwiejność emocjonalna oraz nadmierna ekspresja emocji. Osoba z tym zaburzeniem nie ma zahamowań w teatralnym przedstawianiu własnych rozterek. Chce za wszelką cenę skupić na sobie uwagę otoczenia, zrobić na słuchaczach wrażenie oraz zdobyć ich akceptację. Jednocześnie człowiek z osobowością histrioniczną ma skłonność do popadania w stany depresyjne, które chce sobie zrekompensować zachowaniem nakierowanym na zdobycie sympatii otoczenia. Bywa kokieteryjny, ale i kapryśny. Przede wszystkim cechuje go teatralność i przesada w tym, jak mówi i jak się zachowuje. Emocjonalność osobowości histrionicznej, mimo jej żywiołowej manifestacji, jest jednak płytka, co zazwyczaj wywiera niekorzystne wrażenie na otoczeniu. Osoba histrioniczna może również reagować nieadekwatnie do sytuacji (na przykład głośno się śmiać w smutnych okolicznościach) i stosować szantaż emocjonalny jako formę manipulacji. Cechuje ją brak autentyczności w przeżywaniu teatralnie demonstrowanych emocji, nadwrażliwość na krytykę i egocentryzm. Osoby z osobowością histroniczną odczuwają zresztą często lęk przed wyimaginowanymi chorobami, o których z przesadną ekspresją opowiadają postronnym. Często obserwuje się u takich osób cechy narcystyczne.

Przyczyny 

Przyczyny wykształcenia się u danej osoby cech osobowości histrionicznej zazwyczaj są złożone i mają podłoże psychologiczne oraz związane z niewłaściwym wychowaniem i zaburzonymi relacjami w domu rodzinnym. Ten typ osobowości zazwyczaj wykształca się u osób, które były w dzieciństwie często karane i krytykowane, traktowane przez rodziców czy opiekunów z obojętnością (musiały na różne sposoby zabiegać o ich względy i uwagę) oraz u osób z niskim poczuciem własnej wartości. Również brak konsekwencji w wychowaniu dziecka może skutkować ukształtowaniem się u niego osobowości histronicznej. Inne czynniki warunkujące rozwój tego zaburzenia to dziedziczone i osobnicze cechy charakteru, uwarunkowania biologiczne (budowa układu neuroprzekaźników oraz nieprawidłowości w budowie mózgu) oraz uwarunkowania genetyczne.

Rozpoznanie

Jeśli chodzi o kryteria, na których psychiatrzy opierają diagnozę tego rodzaju osobowości, to jest to zaburzenie osobowości cechujące się:

• brak poczucia komfortu w sytuacjach, w których nie jest się w centrum uwagi
• interakcje z innymi charakteryzujące się często niestosownym kuszeniem erotycznym lub zachowaniami prowokacyjnymi
• przejawianie szybko się zmieniających i płytkich emocji
• konsekwentne wykorzystywanie wyglądu fizycznego do zwracania na siebie uwagi innych
• styl wypowiedzi nadmiernie impresjonistyczny i pozbawiony szczegółów
• samokreowanie się, teatralność, wyolbrzymianie ekspresji emocji
• podatność na sugestie, czyli łatwe uleganie wpływom innych lub okoliczności
• uważanie związków za bardziej intymne niż są one w rzeczywistości

Leczenie

Leczenie osoby z opisywanym typem zaburzenia osobowości polega przede wszystkim na psychoterapii. Powodem zgłoszenia się na terapię nie jest najczęściej sama konstrukcja osobowości osoby histrionicznej, ale raczej problemy i kryzysy związane z relacjami z innymi ludźmi. Najczęściej są to sytuacje, w których pacjent doświadcza poważnego konfliktu, kryzysu w relacji, nie może funkcjonować w dotychczasowy sposób lub z jakichś przyczyn pogarsza się jej możliwość funkcjonowania i radzenia sobie. W trakcie psychoterapii w relacji z terapeutą występują wszystkie omówione powyżej cechy relacji z innymi osobami. W związku z tym terapia może się charakteryzować silnymi emocjami i dramatycznością oraz oczekiwaniami szczególnego skoncentrowania na pacjencie. Leczenie farmakologiczne jest wskazane w przypadku występowania objawów depresji lub objawów zaburzeń lękowych.