Tematy pomocy

Zachowania antyspołeczne

Nie ma jednej definicji zachowań antyspołecznych. Zaliczyć tu można wiele sytuacji, poczynając od hałasowania, aż po akty wandalizmu i prześladowania. Generalnie przyjmuje się, że zachowanie antyspołeczne polega na nieuzasadnionym zakłócaniu prawa innych osób do spokojnego wypoczynku w domu i poza nim. Zachowanie antyspołeczne to nieadekwatne funkcjonowanie w rolach społecznych charakteryzujące się agresywnymi formami niedostosowania z przewagą aktywności, pobudzenia, wyraźnej agresji i wrogości. Wyznaczenie granicy pomiędzy tym, co jest do przyjęcia a co nie, nie zawsze jest tak łatwe jak się to może wydawać. Ogólnie mówiąc, wszelkie zachowania, które powodują problemy i zamęt wśród poszczególnych rodzin lub całych społeczności można zaliczyć do zachowań nieakceptowanych lub, w niektórych przypadkach, do działań antyspołecznych.

Objawy

Symptomami takich zachowań są:

• silne dążenia do szkodzenia innym osobom,
• bezinteresowne okrucieństwo,
• brak wrażliwości moralnej,
• stosowanie przemocy w stosunkach interpersonalnych.

Do zachowań antyspołecznych można zaliczyć:

• zastraszanie poprzez groźby lub stosowanie przemocy,
• prześladowanie, również na tle rasowym,
• przemoc słowną,
• zachowania homofobiczne,
• systematyczne zastraszanie dzieci,
• wandalizm, graffiti i plakatowanie,
• handel narkotykami na ulicach,
• zaśmiecanie otoczenia i porzucanie pojazdów,
• spożywanie alkoholu w ilościach wykraczających poza normy społeczne.

Aby dane zachowanie można było określić jako antyspołeczne, musi się ono charakteryzować dwoma cechami: bulwersuje społeczeństwo oraz powtarza się w sposób ciągły.

Przyczyny

Dotychczas nie udało się jednoznacznie określić tego, jakie czynniki bezpośrednio odpowiadają za występowanie u ludzi zachowań antyspołecznych. Podobnie jak w przypadku patogenezy różnych innych zaburzeń psychicznych, tak i tutaj sugeruje się, że istotną rolę w występowaniu tego rodzaju zachowań mają wspólny udział czynniki natury biologicznej oraz środowiskowej.

Jeżeli chodzi o pierwsze z wymienionych, to pod uwagę brane są przede wszystkim dziedziczone przez nas od rodziców geny. Uważa się jednak, że na wystąpienie zachowań antyspołecznych największy wpływ mają czynniki środowiskowe. Wymieniane są wśród nich przede wszystkim różne problemy, które mogą mieć miejsce na wczesnych etapach rozwoju, m.in.:

• wychowywanie w chłodzie emocjonalnym,
• przemoc w rodzinie (zarówno przemoc fizyczna, jak i psychiczna),
• brak zainteresowania ze strony rodziców,
• doświadczanie przykrych zjawisk w innych niż domowe środowiskach (np. szykanowanie przez rówieśników w szkole),
• przeżycie traumatycznych wydarzeń (np. gwałt).

Zachowanie antyspołeczne towarzyszą różnym zaburzeniom psychicznym, tj.:

• zaburzenia osobowości (osobowość antyspołeczna, osobowość dyssocjalna),
• zachowanie aspołeczne,
• psychopatia,
• socjopatia,
• patologia społeczna,
• zaburzenia zachowania.

Leczenie

Podstawową rolę odgrywa psychoterapia – wykorzystywane mogą być w tym przypadku bardzo różne jej nurty, bo zarówno terapia poznawczo-behawioralna, jak i terapia psychodynamiczna, czasami przydatna również bywa terapia rodzinna.

Warto jednak zaznaczyć jeden aspekt: psychoterapia w przypadku zachowań antyspołecznych trwa zazwyczaj przez dłuższy czas. W trakcie terapii zarówno pacjent, jak i terapeuta nierzadko napotykają wiele trudności. U pacjenta przede wszystkim zazwyczaj trudno o motywację do terapii. Często ma on wrażenie, że tak naprawdę jemu samemu absolutnie nic nie dolega. Dodatkowo ciężkie może być nawiązanie relacji terapeutycznej, pacjent może bowiem być przekonany, że terapeucie wcale na nim zależy. Zdarza się także, że ma on do specjalisty bardzo wrogie nastawienie, które ciężko jest przełamać. Ponadto pacjentom czasami zalecane są pewne leki. Preparatami, które bywają wykorzystywane w takich sytuacjach, są przede wszystkim leki przeciwdepresyjne, stabilizujące nastrój oraz przeciwpsychotyczne.