Tematy pomocy

Zależne zaburzenie osobowości

Osobowość zależna to zaburzenie osobowości charakterystyczne dla osób niesamodzielnych, o niskim poczuciu wartości, unikających odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Ludzie o osobowości zależnej rzadko zdają sobie sprawę z tego, że jest to jednostka chorobowa, z której można się wyleczyć.

Objawy

Osobowość zależna zwykle dotyczy ludzi o specyficznej konstrukcji charakteru. Do typowych cech takich osób zaliczamy m.in. obniżoną samoocenę, niesamodzielność, uległość, bojaźliwość, postrzeganie siebie jako człowieka bezradnego, niekompetentnego, pozbawionego siły i umiejętności. Zaburzenie osobowości zależnej objawia się też przywiązywaniem przesadnie dużej wagi do relacji interpersonalnych i chęcią podtrzymania ich często za wszelką cenę. Dotyczy to także rezygnacji z własnych pragnień i potrzeb, jeżeli kolidowałyby z potrzebami innych osób. W skrajnych wypadkach osoba dotknięta zaburzeniem jest w stanie tolerować poniżające traktowanie, a nawet przemoc fizyczną otoczenia. Ludzie z osobowością zależną są tak przesiąknięci lękiem przed porzuceniem, że aprobują niemal każdą decyzję osoby, od której są zależne. Nawet jeśli czują jakąś niezgodę, nie są w stanie jej wyrazić, a w pewnych sytuacjach mogą nawet działać na własną szkodę.

Przyczyny

Na osobowość zależną może mieć wpływ kilka czynników, od biologicznych po uwarunkowania związane z doświadczeniem. W odniesieniu do czynników biologicznych, osobowość zależna może być po prostu uwarunkowana temperamentem, z jakim rodzi się człowiek. To jednak często nie wina samych genów. Lekarze psychiatrzy uważają, że często powodem tego zaburzenia jest specyficzne wychowanie. Za osobowość zależną dziecka zwykle odpowiadają rodzice, którzy prezentowali autorytarny lub nadmiernie opiekuńczy model wychowawczy. Rodzice wyręczający swoje dziecko na każdym kroku, nie pozwalający mu na samodzielne decydowanie o sobie w błahych sprawach np. wyboru zabawki czy koloru skarpetek, nie kształtują w nim odrębności i nie pozwalają rozwijać naturalnej ciekawości. Dziecko nienauczone dokonywania własnych wyborów, w dorosłym życiu też może mieć z tym problem i będzie w tej kwestii zdane na innych.

Rozpoznanie

Jeżeli chodzi o kryteria, na których psychiatrzy opierają diagnozę tego rodzaju osobowości, to jest to zaburzenie osobowości cechujące się:

• trudnością podejmowania codziennych decyzji bez ciągłych rad i wsparcia ze strony innych,
• potrzebą, żeby inni brali na siebie odpowiedzialność za większość istotnych sfer naszego życia,
• trudnością w wyrażaniu niezadowolenia z innych spowodowane obawą przed utratą wsparcia lub aprobaty,
• trudnością w inicjowaniu projektów lub robieniu czegoś samemu, wynikające raczej z braku zaufania do własnych sądów lub zdolności, niż z braku motywacji czy energii,
• nadmiernym staraniem w celu uzyskania wsparcia psychicznego ze strony innych, prowadzące do ofiar polegających na robieniu rzeczy nieprzyjemnych,
• poczuciem niewygody lub bezradności, kiedy jest się samemu, wynikające z wyolbrzymionych obaw co do bycia zdolnym do zaopiekowania się samym sobą,
• gwałtownym poszukiwaniem nowych związków jako źródeł opieki i wsparcia, gdy bliskie związki się kończą,
• nierealistycznym zaabsorbowaniem lękami przed byciem pozbawionym opieki.

Leczenie

Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia. Jej cele powinny być ustalone indywidualnie z terapeutą, choć generalnie obejmują wzmacnianie niezależności i ufności w siebie. Leki psychotropowe można zastosować w przypadku pojawienia się objawów lękowych lub depresyjnych, leczenie powinno się jednak odbywać w ścisłym porozumieniu z lekarzem ze względu na możliwość rozwinięcia się psychologicznej lub fizycznej zależności od leków i ich nadużywania.