Tematy pomocy

Strach

Strach jest reakcją ludzkiego organizmu na zagrożenie z zewnątrz. Strach jest cechą niezbędną człowiekowi do przetrwania i właśnie z instynktu przetrwania bierze swój początek. Gdy znajdujemy się w sytuacji zagrożenia, reaguje zarówno nasze ciało, jak i emocje. Na strach reagujemy emocjonalnie, ale stopień tej reakcji zależy już od konkretnej osoby. Strach bierze się również z ludzkiej zdolności do łączenia ze sobą faktów. Zdajemy sobie sprawę, że dana sytuacja może powodować zagrożenie, ponieważ sami już jej kiedyś doświadczyliśmy bądź umiejętność abstrakcyjnego myślenia podpowiada nam, że dana sytuacja lub zachowanie może spowodować zagrożenie.

Przyczyny

Istnieją trzy grupy zaburzeń, w których strach stanowi główny objaw chorobowy. Strach różni się od lęku tym, że powstaje w obecności konkretnego, zagrażającego obiektu. Do zaburzeń związanych ze strachem należą:

• fobie – dana osoba okazuje strach wobec konkretnego bodźca, np. psów, przy czym obawa jest nieproporcjonalnie wielka w stosunku do rzeczywistego zagrożenia, jakie dany obiekt może stworzyć;
• zespół stresu pourazowego – dana osoba cierpi z powodu lęku, depresji, uczucia odrętwienia i stałego odtwarzania traumy po przeżyciu jakiejś katastrofy, przekraczającej swą miarą zwykłe ludzkie cierpienia;
• zaburzenia lękowe – długo utrzymujący się stan nasilonych i częstych lęków, czemu towarzyszy pogorszenie normalnego funkcjonowania i związane z tym stanem poczucie cierpienia psychicznego.

Objawy

Strach powoduje w naszym organizmie wydzielanie różnych substancji, które stawiają nas w stan gotowości. Wytwarzana w sytuacji stresowej adrenalina wywołuje przyspieszone bicie serca, wzrost ciśnienia krwi, rozszerzenie oskrzeli, źrenic, napięcie mięśni – czyli odruchy mające pomóc nam w ucieczce i walce. Uczuciu temu towarzyszy szeroki zakres objawów, na różnych poziomach. Wśród objawów somatycznych obserwuje się: potliwość, bóle głowy, bóle w klatce piersiowej, przyspieszenie akcji serca, szybszy oddech, zawroty głowy, zaczerwienienie lub blednięcie skóry, jej mrowienie, szumy w uszach, problemy z erekcją. Objawom fizjologicznym towarzyszą objawy psychiczne i psychomotoryczne, takie jak: nadpobudliwość, wewnętrzne napięcie, niepokój, tiki, podenerwowanie, problemy z koncentracją uwagi i pamięcią, zaburzenia rozumowania i planowania. Stany lękowe są charakterystyczne dla każdego typu nerwicy, mogą pojawić się w psychozach, depresji, schizofrenii. Mogą występować w stanach zaburzenia świadomości, np. w delirium. Towarzyszą również chorobom somatycznym, np. układu krążenia.

Leczenie

Metody terapii można podzielić na dwie zasadnicze grupy. Pierwszą tworzą techniki behawioralne, które skupiają się na nauczeniu pacjenta radzenia sobie z czynnikiem wyzwalającym lęk i wyeliminowaniu uczucia strachu. W drugiej grupie znajduje się psychoanaliza. Zakłada ona także dotarcie do przyczyny silnego lęku. Obok tych metod, mających doprowadzić pacjenta do przekonania, że to on sam decyduje o uczynieniu niegroźnej sytuacji przerażającą, stosuje się także techniki relaksacyjne, np. kontrolę oddechu lub wykształcenie zachowań ułatwiających przetrwanie w stresującej sytuacji, np. niepatrzenie w dół na górskiej wycieczce (przy lęku wysokości). Przy złożonych, ciężkich fobiach i zaburzeniach, oprócz psychoterapii stosuje się także leczenie farmakologiczne.