Tematy pomocy

Stres

Stres to reakcja organizmu na różnego rodzaju doświadczenia i zdarzenia, najczęściej o charakterze nieprzyjemnym. Eksperci szacują, że powodem co najmniej 70 proc. wszystkich wizyt u lekarzy są dolegliwości i choroby związane z silnym, przewlekłym stresem. Choć życie bez stresu nie jest możliwe, to jednak można nauczyć się nad nim panować. Stres odgrywa niezwykle ważną rolę w życiu. Ułatwia wykształcenie nowych zachowań adaptacyjnych, udoskonalenie dawnych, przyczyniając się do rozwoju jednostki. Tak bywa w przypadku stresu krótkotrwałego, zwanego eustresem. Długo utrzymujący się stres (distres) jest reakcją dezadaptacyjną, prowadzącą do zaburzeń funkcjonowania organizmu. Ujawnieniu może ulec predyspozycja genetyczna do wystąpienia zaburzeń psychicznych czy schorzeń somatycznych. Nadmierna i przewlekła aktywacja określonych szlaków neuronalnych w ośrodkowym układzie nerwowym może uruchamiać rozwój patogenetyczny określonych zaburzeń psychicznych.

Przyczyny

Przyczyn stresu może być bardzo wiele. I wcale nie zawsze muszą być one negatywne. Stresują nas bowiem trudne relacje z szefem czy współpracownikami, ale i własny ślub, który jest wydarzeniem bardzo oczekiwanym. Stresująca bywa przeprowadzka, wzięcie kredytu, zmiana miejsca zamieszkania czy dla dziecka – szkoły, ale i odebranie ważnej nagrody czy… urlop. Przygotowanie do niego: znalezienie noclegu, środka transportu również powodują stres. Do najczęstszych przyczyn stresu zalicza się problemy w pracy i w związku, śmierć bliskiej osoby i rozwód. Jednak dla wielu osób nawet zwykłe trudności życiowe bywają na tyle stresujące, że prowadzi to u nich do negatywnych objawów ze strony psychiki i fizjologii. Tempo życia we współczesnym świecie, natłok informacji, konieczność nieustannego współzawodnictwa, generują wszechobecny i wszechogarniający stres.

Objawy i skutki

Nie lekceważ pierwszych objawów stresu. Każdy reaguje na stres inaczej. Jedni mają kłopoty żołądkowe, inni przyspieszone bicie serca, cierpią na bezsenność, pogorszenie pamięci. Zwiastunami stresu mogą być brak apetytu albo napady głodu, rozdrażnienie lub ospałość. Jest nam na przemian gorąco lub zimno, pogarsza się nastrój, możemy mieć lęki. Takich sygnałów nie wolno bagatelizować.

Stres ma zazwyczaj dla ludzkiego organizmu skutki negatywne. Może powodować lęk, niepokój i inne zaburzenia ze strony psychiki oraz szereg zaburzeń somatycznych, objawiających się jako choroby i dolegliwości ze strony ciała. Objawy stresu ze strony psychiki to między innymi: lęk, depresja, drażliwość, huśtawka nastrojów, gniew, zwiększona nerwowość, obniżona samoocena, agresja, drżenie, tiki nerwowe, zwiększone spożycie kofeiny, alkoholu i pociąg do innych używek, zaburzenia snu, nieradzenie sobie z obowiązkami (na wszystko „brakuje czasu”), obniżone libido (brak ochoty na seks), w skrajnych przypadkach nawet myśli samobójcze.

Ze strony fizjologii, czyli ciała, stres może objawiać się spadkiem odporności (częste infekcje, przeziębienia, grypa), kołataniem serca, kłopotami z oddychaniem, uciskiem w klatce piersiowej, bezsennością i częstym wybudzaniem się w nocy, omdleniami bez wyraźnej przyczyny, częstymi bólami migrenowymi i ciśnieniowymi głowy, bólami kręgosłupa, niestrawnością, biegunkami, zaparciami, problemami skórnymi i alergiami, astmą, drżeniem i lepkością rąk (spowodowaną przez nadmierne pocenie się – kolejny somatyczny objaw stresu), zaburzeniami miesiączkowania oraz przyrostem bądź spadkiem wagi.

Pod wpływem stresu wzrasta ciśnienie krwi oraz poziom glukozy. Wzrasta poziom adrenaliny produkowanej przez nadnercza. Hamowane są procesy trawienia – organizm przygotowuje się w ten sposób do stawienia czoła trudnej sytuacji, która być może będzie wymagała ucieczki. Ponadto długotrwały stres niszczy też komórki mózgowe, co powoduje m.in. osłabienie pamięci.

Leczenie

Każdy z nas ma własną, indywidualną receptę na stres. Jedni są w tym bardziej skuteczni, inni mniej. W walce z przewlekłym stresem i jego skutkami możemy zwrócić się o pomoc do lekarza psychiatry, który może zalecić terapię uzupełnioną o łagodne środki przeciwlękowe lub antydepresyjne. Ponadto można wyróżnić następujące sposoby radzenia sobie ze stresem:

• Oddychanie – najprostsza metoda redukowania napięcia, uspakajania się. Można zastosować ją prawie we wszystkich miejscach, gdzie nam się coś przydarzyło – w sposób niewidoczny dla otoczenia. Czasem wystarczy zrobienie sobie przerwy i oddychanie w wolniejszym tempie. Jako forma terapii, najbardziej popularną metodą jest oddychanie przeponowe.
• Relaksacja – umiejętności relaksowania się również trzeba się nauczyć i wymaga systematycznego ćwiczenia. Stosowane są w leczeniu nadmiernych reakcji stresowych. najczęściej używane techniki behawioralne to: medytacja, relaksacja neuromięśniowa, kontrola oddychania oraz metody biologicznego sprzężenia zwrotnego.
• Ćwiczenia fizyczne – z doświadczenia wiemy, że ruch bardzo pomaga. Dzieje się tak dlatego, że w sytuacjach stresu organizm przygotowuje się do walki lub ucieczki. Kiedy żadna aktywność nie następuje może mieć to niedobre konsekwencje. Sport jest pewnym odpowiednikiem pierwotnych reakcji obronnych i pozwoli naszemu ciału wrócić do normalnego funkcjonowania.