Tematy pomocy

Strach przed śmiercią

Instynkt przetrwania, wynikający z potrzeby zachowania gatunku, jest siłą napędową każdej istoty żywej. Ludzie i zwierzęta zostali wyposażeni w mechanizm „walcz lub uciekaj”, uaktywniający się w chwili zagrożenia życia. Człowiek jednak, poza strachem w obliczu zagrożenia, odczuwa jeszcze egzystencjalny lęk przed śmiercią. Świadomość własnej śmiertelności narodziła się wraz z wyższymi funkcjami psychicznymi m.in. zdolnością do abstrakcyjnego myślenia. Zjawisko to nazwano tanatofobią. Kiedy lęk przed śmiercią zaczyna być stały i zakłóca codzienne funkcjonowanie niezbędna jest odpowiednia diagnoza i leczenie. Chorobliwy lęk przed śmiercią, dotyka około 4% społeczeństwa. Osoby cierpiące na tanatofobię mają tendencję do ciągłego poszukiwania zapewnień, że nie umierają.  Badają się ponad normę, poszukują symptomów chorób w Internecie, stosują restrykcyjną, sztywną dietę.  Tanatofobii towarzyszy ponadto przekonanie, że chory nie będzie w stanie poradzić sobie z ewentualną chorobą, że ich śmierć będzie bolesna i długa, a także że ucierpią na niej najbliżsi zwłaszcza dzieci.

Przyczyny

Tanatofobia może być spowodowana różnymi obawami. Jedną z nich może być lęk przed nieznanym. W końcu tak naprawdę nie do końca wiemy, co i gdzie nas czeka, jak umrzemy. Nie mamy również pojęcia, kiedy to nastąpi i w jakich okolicznościach. Nikt z nas nie ma możliwości poznania tej tajemnicy wcześniej. W przypadku osób wierzących strach może dotyczyć także samego zagadnienia życia wiecznego. Z jednej strony jest to pewna nadzieja dla nich, z drugiej – jak ono będzie wyglądało. Pojawia się tu obawa przed skutkami grzechów, czy człowiek zostanie zbawiony, czy też nie i to ona zakłóca radość życia ziemskiego. Silny lęk może również wywoływać perspektywa cierpienia, które będzie poprzedzało śmierć, wynikającego np. z choroby, obrażeń poniesionych w wypadku. Ze śmiercią wiąże się też pozostawienie bliskich. I tu także może wręcz patologicznie narastać obawa, że człowiek nie zdąży załatwić wszystkich spraw, spłacić długów i tym samym bliscy będą mieli przez niego kłopoty. Lęk w tym znaczeniu to także strach przed tym, jak sobie inni bez niego w ogóle poradzą w życiu. Ta kwestia może być szczególnie silna w przypadku osób ciężko chorych – młodych rodziców, którzy boją się o losy swojego dziecka, gdy zabraknie mamy albo taty.

Objawy

Tanatofobia powoduje, że człowiek na nią chorujący, zaczyna unikać miejsc, tematów i wydarzeń kojarzących się ze śmiercią: cmentarzy, domów pogrzebowych, pochówku, programów związanych z balsamowaniem zwłok, pracą patologa sądowego. Takie widoki wywołują wówczas u niego np.:

• kołatnie serca,
• duszność,
• nadmierne pocenie się,
• paraliż,
• bóle i zawroty głowy,
• paniczny lęk.

Ponadto osoba cierpiąca na tanatofobię może nieustanie rozmyślać o śmierci, nawet nie mając ku temu powodów lub każdą informację na temat choroby kogoś bliskiego czy znajomego od razu rozpatrywać w kategorii nadchodzącego zgonu.

Lęk przed śmiercią może prowadzić do zaburzeń depresyjnych, lękowych, różnego rodzaju fobii, natrętnych myśli czy też koszmarów sennych.

Leczenie

W leczeniu nadmiernego lęku przed śmiercią sprawdza się wizyta u psychiatry lub psychoterapeuty. Pierwszy ze specjalistów zajmuje się postawieniem prawidłowej diagnozy, a drugi – dalszym leczeniem. Osobom, które panicznie boją się końca życia, trudno rozmawia się z innymi na ten temat. Psychoterapia w tym przypadku to dążenie do tego, aby chorzy na tanatofobię odzyskali ponownie radość z życia – bycia tu i teraz, a nie tylko widzieli czarne scenariusze we wszystkim, co ich spotyka.