HULPONDERWERP
MENTALISATIEGEBASEERDE THERAPIE (MBT)
Mentaliseren verwijst naar ons vermogen om mentale toestanden te begrijpen – die van onszelf en die van anderen. We mentaliseren wanneer we ons eigen gedrag en dat van anderen proberen te begrijpen in de context van intenties en andere interne toestanden. Het focussen op deze specifiek menselijke vaardigheid, en deze behandelen als een instrument voor therapeutischeche interventie, vormt de basis van op mentaliseren gebaseerde therapie. MBT werd aanvankelijk ontwikkeld voor het werken met patiënten met een borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS), maar wordt momenteel gebruikt in een breder spectrum van stoornissen (bijvoorbeeld antisociale persoonlijkheidsstoornissen, gezins- en adolescententherapie).
Belangrijkste aannames
Mentaliseren verwijst naar het vermogen om mentale toestanden te begrijpen, zowel die van onszelf als die van anderen. Dit vermogen is cruciaal voor het interpreteren van gedrag in termen van intenties en interne toestanden. Mentaliserende therapie (MBT), ontwikkeld door Peter Fonagy en collega’s, richt zich op het verbeteren van dit vermogen als therapeutische interventie. Oorspronkelijk ontwikkeld voor borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS), wordt MBT nu ook toegepast bij andere stoornissen zoals antisociale persoonlijkheidsstoornis en in gezins- en adolescententherapie.
Een vorm van therapie
MBT is gericht op het verbeteren van het vermogen om interne toestanden te begrijpen en reguleert emotionele expressie door:
- Stabilisatie van emotionele expressie: Het beheren van affecten om een serieuze overweging van interne representaties mogelijk te maken.
- Herstellen van affectregulatie: Zodat de patiënt zich kan concentreren op interne representaties en zelfbewustzijn kan versterken.
Oorzaken van aandoeningen
Het vermogen om mentale toestanden te begrijpen ontstaat tijdens een belangrijke fase van sociale ontwikkeling en speelt een rol bij het verwerken van nieuwe indrukken. Problemen kunnen ontstaan wanneer dit vermogen niet goed ontwikkeld of gebruikt wordt, wat kan leiden tot problemen met emotieregulatie, aandacht, en samenwerkingsvaardigheden.
Beperkingen
Hoewel MBT effectief is gebleken, kan het uitdagend zijn om te implementeren en vereist het een diepgaande therapeutische relatie en actieve deelname van de patiënt. De effectiviteit hangt af van de mate van betrokkenheid en het vermogen van de patiënt om hun affecten en mentale toestanden te begrijpen en te reguleren.
Therapiemethoden
De therapie bestaat uit het volgende:
- Herstellen van ‘hier en nu’-relaties: Het creëren van een veilige therapeutische relatie om emotionele ervaringen te verkennen.
- Mentalisatiemodel leren: De behandelaar legt het mentalisatiemodel uit en onderzoekt de relatie van de patiënt met de therapie.
- Analyse van interpersoonlijke interacties: Het onderzoeken van vroegere en huidige relaties om problemen te begrijpen binnen de context van interactie.
Sterke punten
MBT heeft bewezen effectief te zijn in langetermijnstudies (bijvoorbeeld na achttien en zesendertig maanden). Het heeft positieve effecten op:
- Zelfagressief gedrag.
- Psychopathologische symptomen, vooral depressieve symptomen.
- Sociale interacties.
PROBLEMATIEK
THERAPIEVORMEN
Dialectische gedragstherapie (DGT)
GGZ voor elkaar in Utrecht is een zorginstelling die enkele van de beste specialisten op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg uit Nederland samenbrengt. Onze teamleden zijn gespecialiseerd in verschillende behandel methoden. De belangrijkste methoden die in onze instelling worden gebruikt, zijn onder meer.
Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie is een van de best onderzochte therapeutische benaderingen, waarvan de effectiviteit door talrijke klinische onderzoeken wordt bevestigd. De oorsprong ervan gaat terug tot de jaren zestig, toen de Amerikaanse psychiater Aaron Beck met succes zijn cognitieve therapie voor depressie begon te gebruiken. De methode van Beck, die wijst op het cruciale belang van negatieve overtuigingen over zichzelf, de wereld en andere mensen bij de ontwikkeling van depressie, is een inspiratiebron geworden voor het creëren van cognitieve modellen van andere psychische stoornissen en een vorm van therapie die gebaseerd is op het veranderen van onaangepaste overtuigingen.
Desensibilisatie en verwerking door oogbewegingen (EMDR)
Er is al een kwart eeuw verstoken sinds de wereld voor het eerst hoorde over deze methode om angst te overwinnen. Tot nu toe hebben meer dan 2 miljoen mensen de methode met succes gebruikt. De effectiviteit van EMDR bij mensen met kleine en grote trauma’s is klinisch bewezen. Wanneer we het woord TRAUMA zeggen, bedoelen we de psychologische gevolgen van een negatieve ervaring die desorganisatie en ontregeling van het menselijke fysiologische systeem veroorzaken.
Schematherapie
Schematherapie (TS) is een psychotherapeutische benadering die oorspronkelijk is afgeleid van cognitieve gedragstherapie (CGT), waarbij cognitieve gedragstherapie, psychodynamische en Gestalttherapie-benaderingen in de aannames zijn geïntegreerd. Schematherapie is een relatief nieuwe vorm van therapie die effectief helpt bij veel emotionele problemen. Het is een therapeutisch voorstel voor mensen die lijden aan persoonlijkheidsstoornissen, maar ook voor mensen die chronische emotionele problemen ervaren, bijvoorbeeld last hebben van terugkerende depressies, eetstoornissen, een laag zelfbeeld hebben of moeilijkheden hebben in relaties met anderen.
Op mentalisatie gebaseerde therapie (MBT)
Mentaliseren verwijst naar ons vermogen om mentale toestanden te begrijpen – die van onszelf en die van anderen. We mentaliseren wanneer we ons eigen gedrag en dat van anderen proberen te begrijpen in de context van intenties en andere interne toestanden. Het focussen op deze specifiek menselijke vaardigheid, en deze behandelen als een instrument voor therapeutischeche interventie, vormt de basis van op mentaliseren gebaseerde therapie. MBT werd aanvankelijk ontwikkeld voor het werken met patiënten met een borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS), maar wordt momenteel gebruikt in een breder spectrum van stoornissen (bijvoorbeeld antisociale persoonlijkheidsstoornissen, gezins- en adolescententherapie).
Dynamische interpersoonlijke therapie (DIT)
Dynamische interpersoonlijke therapie (DIT) is een eenvoudig kortdurend (16 sessies) individueel behandelprotocol voor stemmingsstoornissen. Het protocol is ontwikkeld op basis van het werk van een deskundige referentiegroep op het gebied van klinische competenties, die heeft gewerkt aan het identificeren van sleutelelementen uit psychoanalytische/dynamische therapieën. Dit is een eenvoudig te volgen, semi-gestructureerd behandelprotocol. Dit protocol voor kort dynamisch werk is bedoeld om landelijk geïmplementeerd te worden als onderdeel van het IAPT-programma voor het werken met depressieve patiënten en daarom wordt DIT-training ondersteund door IAPT.
Psychodynamische psychotherapie
Psychodynamische therapie is een kind van de psychoanalyse, maar vormt een afzonderlijke benadering vanwege talrijke aanpassingen die haar onderscheiden van het origineel. Zoals de naam al doet vermoeden, richt psychodynamische therapie.
IPT (Interpersoonlijke Therapie)
Interpersoonlijke Therapie (IPT) is een vorm van psychotherapie die gericht is op het verbeteren van de kwaliteit van interpersoonlijke relaties en het aanpakken van problemen die bijdragen aan psychische klachten. IPT is bijzonder effectief gebleken bij de behandeling van depressie en andere stemmingsstoornissen, maar kan ook nuttig zijn bij andere psychische aandoeningen. Hieronder volgt een uitgebreide beschrijving van IPT.
Mindfulness
Mindfulness, of aandachtigheid, is een mentale methode waarbij je je volledige aandacht richt op het huidige moment, zonder oordeel. Het gaat om het bewust ervaren van wat er nu gebeurt, zowel binnenin jezelf (je gedachten, gevoelens, lichamelijke sensaties) als om je heen (je omgeving en gebeurtenissen). Door mindfulness te beoefenen, leer je om met meer bewustzijn en acceptatie om te gaan met je dagelijkse ervaringen.
Exposure Therapie
Exposure therapie is een op evidence gebaseerde behandeltechniek die wordt gebruikt om angst- en vermijdingsproblemen te behandelen. Het doel van deze therapie is om mensen te helpen hun angstige of stressvolle reacties op bepaalde situaties, objecten of gedachten te verminderen door geleidelijke en gecontroleerde blootstelling aan deze angsten. Exposure therapie wordt vaak gebruikt bij de behandeling van angststoornissen, zoals fobieën, posttraumatische stressstoornis (PTSS), obsessief-compulsieve stoornis (OCS) en sociale angststoornis.