Tematy pomocy

Strach przed intymnością

Lęk przed bliskością ma różne oblicza. Ludzie, którzy go doświadczają, zazwyczaj nie chcą unikać bliskości, a nawet mogą jej pragnąć, ale często odpychają innych, a nawet sabotują własne związki. Zdolność do osiągnięcia bliskości odnosi się do zdolności do autentycznego dzielenia się swoim prawdziwym ja z inną osobą, dzielenia swoich myśli i problemów. Niektórzy dzielą bliskość na różne rodzaje intymności, a lęk przed nią może obejmować jeden lub więcej z nich w różnym stopniu. Bliskość można dzielić na przykład na emocjonalną, seksualną i intelektualną.

Lęk przed bliskością sprowadza się do dwóch głównych obaw:

• zatracenie samego siebie w związku,
• lęk przed stratą partnera

Oba te lęki składowe, choć różnią się od siebie, mogą powodować zachowania, które na przemian przyciągają partnera, a następnie odrzucają go.

Strach przed bliskością może pojawić się w ramach szerszego zaburzenia, jaką jest fobia społeczna. Ponadto niektóre specyficzne fobie, takie jak strach przed dotykiem, mogą pojawić się w ramach lęku przed bliskością.

Przyczyny

Przyczyn, tworzących ryzyko związane z lękiem przed bliskością, często należy szukać w przeżyciach z dzieciństwa. Do doświadczeń, które mogą powodować lęki, można zaliczyć:

• przemoc słowną,
• przemoc fizyczną,
• wykorzystywanie seksualne,
• zaniedbanie emocjonalne (opiekunowie są obecni w życiu dziecka, ale nie są emocjonalnie dostępni, dziecko nie może na nich polegać),
• utrata rodzica (przez śmierć lub rozwód),
• choroba rodzica (może skutkować poczuciem, że nie można polegać na nikim innym, jak tylko na sobie, zwłaszcza gdy wiąże się to z odwróceniem ról lub koniecznością „odgrywania roli rodziców” i opieki nad młodszym rodzeństwem),
• choroba psychiczna opiekunów (na przykład rodzic z osobowością narcystyczną),
• nadużywanie przez opiekunów substancji psychoaktywnych.

Na lęk przed bliskością w dorosłym życiu szczególnie narażone są osoby nauczone w dzieciństwie nieufności wobec obcych, osoby, które przeżyły epizod depresji i takie, które doświadczyły gwałtu.

Należy pamiętać, że nie tylko relacje z rodzicami mogą powodować lęk przed bliskością. Także inne ważne osoby w życiu dziecka, które dopuszczą się szkodliwych zachowań wobec niego, mogą powodować takie problemy (np. nauczyciele, dalsi krewni, a nawet rówieśnicy). Poza szczególnie ważnym okresem dzieciństwa ważne są także doświadczenia z okresu dojrzewania, a nawet dorosłości.

Objawy

Strach przed intymnością może się rozegrać na wiele różnych sposobów, a dotyczyć może różnych typów związków – w tym romantycznych, przyjacielskich, rodzinnych i całkowicie platonicznych. Ważne jest, by zauważyć, że przejawy strachu przed bliskością często można interpretować jako przeciwieństwo tego, co osoba stara się osiągnąć w związku. Ktoś może silnie pragnąć bliskich związków, ale ich strach skłania do robienia takich rzeczy, które powodują problemy w ich podtrzymywaniu. Działania sabotujące relacje są zazwyczaj najbardziej widoczne, gdy dana relacja jest szczególnie ceniona przez daną osobę.

Poniżej prezentujemy listę niektórych z zachowań charakterystycznych dla osób borykających się z lękiem przed bliskością.

• Wchodzenie w częste i krótkoterminowe relacje z innymi. Jednak, gdy związek staje się coraz bliższy – zaczyna się rozpadać. Zamiast budować intymność, relacja zostaje w jakiś sposób zakończona i zastąpiona kolejną, bardziej powierzchowną relacją.
• Przesadny perfekcjonizm. U podstaw lęku przed bliskością często leży poczucie, że człowiek nie zasługuje na to, by być kochanym i wspieranym. Prowadzi to do niezdrowej potrzeby bycia „doskonałym”, aby zasłużyć na wsparcie. Może to przybierać różne formy, na przykład pracoholizmu.
• Trudności z wyrażaniem potrzeb. Może to wynikać również z poczucia niezasłużonego wsparcia innych. Partner nie jest w stanie „czytać w myślach”, więc niewyrażone potrzeby pozostają niespełnione, co potwierdza odczucia osoby, która uważa, że jest niegodna ich spełnienia. W ten sposób tworzy się błędne koło.
• Sabotowanie relacji. Ludzie, którzy boją się bliskości, mogą sabotować relacje na wiele sposobów. Przykładem są bardzo krytyczna oceny partnera, podejrzliwość wobec niego, oskarżanie o niewierność, itp.
• Trudności z kontaktem fizycznym. Może objawiać się dwojako – z jednej strony osoba może całkowicie uniknąć kontaktu fizycznego, z drugiej zaś może wydawać się, że ma stałą, nieprzerwaną potrzebę kontaktu fizycznego.

Leczenie

Niezależnie od tego, czy skorzystasz z pomocy specjalisty, czy nie, będziesz musiał wykonać pewną pracę, aby pokonać lęk przed bliskością. Tylko ty możesz tego dokonać. W dużej mierze sprowadza się to do stawienia czoła negatywnym postawom wobec siebie. Może to wymagać czasu, chęci i wysiłku, ale pamiętaj, że to droga do lepszego, szczęśliwszego i spokojniejszego życia. W niektórych przypadkach nie obejdzie się bez profesjonalisty (psychoterapeuty), zwłaszcza jeśli lęk przed bliskością jest zakorzeniony w skomplikowanych wydarzeniach z przeszłości. Wiele osób, które obawiają się bliskości, doświadcza również depresji, nadużywania substancji psychoaktywnych i innych zaburzeń lękowych. Terapeuta może pomóc kompleksowo w tych problemach, pomagając osiągnąć lepszą jakość życia.