Tematy pomocy

Nadaktywność

Prawidłowo funkcjonujący układ nerwowy odznacza się dużą siłą procesu pobudzania i hamowania oraz wysokim stopniem równowagi obu tych procesów, a także średnim stopniem ich ruchliwości. Siła układu nerwowego wyraża się zdolnością komórek nerwowych do pracy. Równowaga rozumiana jest jako określony stosunek obu tych procesów do siebie, a ruchliwość to zdolność układu nerwowego do przechodzenia od stanu pobudzenia do hamowania. Z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesem hamowania.

Przyczyny

Za najbardziej popularną przyczynę nadpobudliwości u osób dorosłych zalicza się stres, zwłaszcza, gdy ma on przewlekły charakter związany z trudnymi wyzwaniami, niekomfortową sytuacją zawodową lub rodzinną. Wspomniane problemy stanowią iskrę zapalną podsycaną przez nieprawidłowy i niezdrowy tryb życia. Wiele osób bagatelizuje swój kiepski stan emocjonalny przyzwyczajając się do niego, przez co zdolność do pohamowania negatywnych emocji jeszcze bardziej się pogarsza. Nadpobudliwość u dorosłych często jest wynikową ich codziennych nawyków. Osoba podlegająca ciągłej presji i borykająca się z silnym napięciem mniej lub bardziej świadomie pogarsza swój komfort życia. Nadużywanie alkoholu i palenie nikotyny zdecydowanie nie sprzyja opanowaniu nerwów. Bardzo duże znaczenie ma również dieta, zwłaszcza gdy jest ona uboga w magnez oraz witaminę B6, której obecność pomaga w przyswajaniu tego cennego dla organizmu pierwiastka. Oprócz tego, jeżeli jako potencjalną przyczynę nadpobudliwości wykluczymy powyższe, jej występowania może wiązać się z poważną chorobą. Warto tu wymienić choćby nadczynność tarczycy, mającą podłoże hormonalne, nerwicę wegetatywną czy zaburzenia paniczne.

Można wymienić różne przyczyny nadpobudliwości psychoruchowej. Zaliczają do nich:

• czynniki genetyczne,
• uwarunkowania psychospołeczne (zaburzone funkcjonowanie rodziny, choroby lub zaburzenia psychiczne w rodzinie, uzależnienia u rodziców, brak konsekwencji w procesie wychowawczym, niezaspokajanie potrzeb psychicznych dziecka, deficyty neuropsychologiczne),
• czynniki okołoporodowe (urazy, zamartwica, nieprawidłowy przebieg ciąży; wcześniactwo, nikotynizm, alkoholizm, narkomania w okresie ciąży; infekcje, szczególnie wirusowe w czasie ciąży),
• alergia i nietolerancja pokarmowa,
• ciężki przebieg chorób zakaźnych oraz urazy czaszki w okresie dziecięcym,
• przewlekłe zatrucia ołowiem,
• niedobór substancji neuroprzekaźnikowej, komórki mózgowe dotknięte zaburzeniami są niedojrzałe, w większości przypadków dojrzewają w późniejszym okresie (młodzieńczym),
• dostarczanie organizmowi nadmiernej ilości barwników, konserwantów i salicylanów.

Objawy

Nadpobudliwość u osób dorosłych wiąże się z wieloma czytelnymi objawami, które możemy skategoryzować. Zalicza się do nich nadpobudliwość emocjonalna i nadpobudliwość ruchowa, a pobudzenie wiąże się również z nadpobudliwością serca. Objawy typowe dla nadpobudliwości to między innymi potliwość, nudności, zawroty głowy, uczucia gorąca, czy problemy z zasypianiem. Wiele osób skarży się ponadto na trudności z oddychaniem, często związane z napięciem mięśni odpowiedzialnych za tę czynność. Problemy ze snem, częste budzenie się w środku nocy i trudności z zasypianiem towarzyszące nerwom jeszcze bardziej przekładają się na stres. Organizm, który nie regeneruje się nocą w wystarczający sposób, w ciągu dnia bywa jeszcze bardziej niezdrowo pobudzony.

Nadpobudliwość emocjonalna – zwykle występuje po traumatycznych przeżyciach lub w przypadku długotrwałego występowania wymienionych wcześniej czynników. Osoba na nią cierpiąca miewa przede wszystkim napady agresji. Zwykle jej nerwowe reakcje są nieadekwatne do powodujących je bodźców, jednak zdolność do pohamowania emocji jest wyraźnie zachwiana. Jednocześnie osoba cierpiąca na nadpobudliwość emocjonalną miewa znaczne problemy z koncentracją. Inną charakterystyczną cechą tego rodzaju nadpobudliwości nerwowej u osób dorosłych jest częsta skłonność do gwałtownej zmiany nastroju oraz chwiejność emocjonalna.

Nadpobudliwość ruchowa – wiąże się również z objawami fizycznymi. Jednym z symptomów jest niewątpliwie występowanie drgawek. Jednocześnie osoby zmagające się z nerwicami potrafią odznaczać się nadpobudliwością ruchową. Stany apatii przeplatają się z momentami agresji, którym towarzyszyć może ekspresyjna gestykulacja i energiczne wykonywanie prostych codziennych czynności. Jednocześnie nadmierna energia niekoniecznie jest racjonalnie ukierunkowana ze względu na obniżoną koncentrację.

Nadpobudliwość serca – prowadzi zwykle do jego nieregularnej pracy, a przede wszystkim tachykardii, czyli przyspieszonej akcji serca. Problem nasila się zwłaszcza u osób, które aby podołać trudnym wyzwaniom nadużywają kofeiny, która, oprócz redukcji uczucia zmęczenia, znacząco pobudza pracę mięśnia sercowego. Każdy kontakt z bodźcem powodującym stres wzmaga nieregularną pracę serca. Obok podwyższonego pulsu, wzrasta również ciśnienie tętnicze.

Nadaktywność związana jest z różnymi zaburzeniami, takimi jak:

• obniżona samoocena,
• zaburzenia sfery uczuciowej i rozwój nerwicy,
• rozwój depresji,
• osobowość aspołeczna,
• zaburzenia w zachowaniu objawiające się postawą lękową lub agresją,
• uzależnienia,
• u dzieci słabsze osiągnięcia w szkole, co wiąże się z późniejszym wykształceniem dziecka,
• zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD).

Leczenie

Leczenie wymaga złożonych metod postępowania, dostosowanych do nasilenia objawów i ewentualnego współwystępowania innych zaburzeń. Podstawowymi elementami postępowania terapeutycznego są:

• Psychoedukacja – przekazanie informacji na temat objawów i podstawowych sposobów postępowania z pacjentem;
• interwencje behawioralne – określone sposoby postępowania w sytuacji problematycznych zachowań pacjenta, a także metody pomagające mu w zwiększeniu efektywności koncentracji;
• Psychoterapia indywidualna – szczególnie w przypadku towarzyszących zaburzeń emocjonalnych, lękowych, niskiej samooceny;
• Terapia rodzinna – zwłaszcza jeśli w rodzinie dochodzi do konfliktów i napięć między jej członkami;
• Treningi umiejętności społecznych, treningi radzenia sobie ze złością i agresją – u osób, które mają problemy w funkcjonowaniu społecznym, przejawiają zachowania gwałtowne i agresywne;
• Farmakoterapia.