PARANOÏDE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS

Oorzaken

Zoals bij alle soorten persoonlijkheidsstoornissen, zijn de oorzaken van gemengde aard, d.w.z. biologisch en psychologisch. In elk geval moeten de proporties van deze specifieke oorzaken afzonderlijk worden beoordeeld, waarvoor zowel psychologische als neuroimaging (bijv. computertomografie, magnetische resonantiebeeldvorming) en EEG-onderzoeken nodig kunnen zijn. Bepaalde sociale situaties lijken aan te zetten tot paranoïde denken. Dit betekent dat bepaalde situaties dit soort denken en gedrag kunnen intensiveren bij mensen die eerder paranoïde persoonlijkheidskenmerken vertoonden. Dergelijke situaties zijn bijvoorbeeld het gevoel anders te zijn dan de rest van de sociale groep, het gevoel beoordeeld te worden door andere machthebbers (bijv. superieuren), een gevoel van onzekerheid over sociale status (jezelf in een nieuwe groep bevinden, plotseling verlies van sociale positie of sociaal isolement). Aangezien echter niet alle mensen in de beschreven situaties reageren met paranoïde denken en gedrag, wordt aangenomen dat dergelijke situaties reeds bestaande denkwijzen bij mensen met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kunnen verergeren. Het blijkt ook dat wanneer iemand in het gezin van een bepaalde persoon lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis, het risico dat deze persoon ook een van de problemen krijgt die tot deze groep behoren, groter is. Er is ook een verhoogde incidentie van paranoïde persoonlijkheidsstoornissen in gezinnen waar iemand eerder worstelde met schizofrenie of waanstoornissen.

Verschillende moeilijkheden die tijdens de kindertijd worden ervaren, zoals misbruik of blootstelling aan een andere vorm van geweld, kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis. Ook wordt aangenomen dat vervolging van een jongere door leeftijdsgenoten, bijvoorbeeld op school, kan bijdragen aan het ontstaan ​​van dit probleem.

Symptomen

De typische symptomen van een paranoïde persoonlijkheid zijn:

• Constante angst om door andere mensen gebruikt te worden en enig kwaad van hen te ondervinden – een paranoïde patiënt is er constant van overtuigd dat andere mensen hem op verschillende manieren kwaad willen doen;
• Moeilijkheden in de relatie met een partner – een patiënt met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is ervan overtuigd dat de persoon in een relatie hem niet trouw is, hij heeft ook de indruk dat hij zijn partner niet volledig kan vertrouwen;
• Moeilijkheden met sociale relaties – de paranoïde persoonlijkheid wordt gekenmerkt door het vermijden van praten over zichzelf of zijn problemen – een persoon met deze stoornis is zeer terughoudend om iemand in vertrouwen te nemen omdat hij bang is dat de informatie die aan anderen wordt verstrekt tegen hem zal worden gebruikt;
• Uitzonderlijk gemak bij het doorstrepen van andere mensen – wanneer een persoon met een paranoïde persoonlijkheid zelfs maar een zweem van vermoeden heeft dat hij door iemand wordt bedrogen of de indruk heeft dat de persoon ontrouw aan hem is, kan hij heel snel het contact met hem;
• Lange ervaring met verschillende beledigingen of kritische opmerkingen – het is erg moeilijk voor een patiënt met een paranoïde persoonlijkheid om anderen te vergeven, men kan zeggen dat hij een wrok koestert en zich zeer lange tijd gekrenkt voelt na verschillende beledigingen of kritiek;
• Lage frustratietolerantie;
• Constante behoefte – meestal ongerechtvaardigd – om te vechten voor je rechten;
• Een te ontwikkeld zelfbeeld hebben.

Het is de moeite waard hier te benadrukken dat de paranoïde persoonlijkheid het normale functioneren van de patiënt aanzienlijk bemoeilijkt. Ieder van ons is wel eens wantrouwend, maar in het geval van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kan nadenken over hoe andere mensen een patiënt kwaad proberen te doen in feite zijn hele leven beheersen. In extreme gevallen komt het voor dat een persoon met een paranoïde persoonlijkheid – vanwege zijn angst om gekwetst te worden door andere mensen – zich volledig isoleert van zowel zijn vrienden als zelfs leden van zijn directe familie.

Diagnose

De criteria op basis waarvan psychiaters de diagnose van dit type persoonlijkheid stellen:

• Ongegronde verdenking dat anderen misbruik van ons maken, ons schade berokkenen of ons bedriegen;
• Preoccupatie met ongefundeerde twijfels over de loyaliteit van vrienden of collega’s en of ze betrouwbaar zijn;
• Onwil om anderen in vertrouwen te nemen vanwege de ongegronde angst dat de informatie met kwade bedoelingen tegen ons zal worden gebruikt;
• Het lezen van verborgen, vernederende of bedreigende betekenissen in niet-kwaadwillige opmerkingen of gebeurtenissen;
• Voortdurend wrok koesteren, d.w.z. beledigingen, onrecht of minachting niet vergeven;
• Het opmerken van aanvallen op ons karakter of onze reputatie die gewoonlijk niet zichtbaar zijn voor anderen, en snel reageren met woede of een tegenaanval;
• Herhaalde, ongerechtvaardigde vermoedens over de trouw van een echtgenoot of seksuele partner.

Behandeling

Het helpen van mensen met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is in de eerste plaats psychotherapie, hoewel het vanwege fundamenteel wantrouwen erg moeilijk is om een ​​therapeutische relatie met zo iemand op te bouwen. Het gebruik van medicijnen kan geïndiceerd zijn bij angst (angststillende medicijnen), depressie (antidepressiva) of waanstoornissen (antipsychotica), d.w.z. dat de medicamenteuze behandeling symptomatisch is.