Uprzedzenia i stereotypy: prawdopodobnie każdy z nas zetknął się z nimi, uległ im, a być może nawet stał się ich ofiarą. Czasami nie wiemy nawet, kiedy nas wpływają. Nie zawsze rozumiemy, dlaczego się pojawiają. Istnieje wiele nieznanych czynników związanych z nimi, ale na pewno można powiedzieć, że niosą one więcej szkody niż pożytku. Stereotypy to generalizacje, co oznacza, że przypisują one te same cechy wszystkim osobom należącym do danej grupy społecznej. Mówimy tu o stereotypach związanych z płcią, religią lub zaburzeniami psychicznymi. Stereotypowe myślenie może być szkodliwe z wielu powodów i prowadzić do społecznych uprzedzeń, które potęgują negatywne nastawienie do danej grupy. Osoby ulegające stereotypom często same wypełniają brakujące informacje na temat danej osoby, opierając się na swoich przekonaniach o konkretnej grupie społecznej. Ponadto, mają tendencję do ignorowania pewnych cech, które nie pasują do ich stereotypowych przekonań. Niestety, łatwiej jest ulec uprzedzeniom niż przeciwstawić się im. Mimo licznych badań w tej dziedzinie, nadal nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak pozbyć się stereotypowego myślenia? Warto jednak zatrzymać się na chwilę, przyjrzeć się swojemu własnemu zachowaniu i zastanowić się, kiedy okazaliśmy wrogość wobec obcej osoby z powodu naszych uprzedzeń? Co możemy z tym zrobić? Jak zmienić niekorzystne nastawienie wobec innych w naszej małej społeczności? Każda zmiana, nawet mała, ma duże znaczenie. Dlatego: „Bądź zmianą, którą chcesz zobaczyć na świecie”. Stres i zdrowie psychiczne oraz fizyczne Czym jest stres i jaki ma wpływ na nasze zdrowie psychiczne? Czy stres może być tylko szkodliwy, czy może też istnieje pozytywny stres? Stres ma szerokie spektrum efektów i może wywrzeć bardzo intensywny wpływ na nasze ciało. Negatywne skutki mogą objawiać się w funkcjonowaniu układu odpornościowego, hormonalnego, układu pokarmowego i krążenia. Stres ma również silny wpływ na psychikę i odgrywa ważną rolę w występowaniu zaburzeń psychicznych, szczególnie u osób wrażliwych. Intensywny stres może również wpłynąć na naszą zdolność radzenia sobie z codziennym życiem. Dodatkowo, stres to stan psychiczny, który występuje, gdy napotkane wyzwania przewyższają nasze zasoby lub umiejętności. Wtedy pojawia się silny lęk przed porażką. Czynniki wywołujące stres nazywane są stresorami. Innymi słowy: stresory to zewnętrzne czynniki, które wywołują stres. Warto zauważyć, że poza negatywnym stresem istnieje także stres pozytywny. Szkodliwy stres nazywamy stresem, który prowadzi do cierpienia psychicznego. Jednak stres pozytywny, zwany eustressem, motywuje nas do działania. Negatywny stres może być bardzo szkodliwy dla zdrowia. Jego efekt jest kumulacyjny, co oznacza, że każda kolejna stresująca sytuacja może zwiększyć naszą wrażliwość na stres. Może to również uruchomić mechanizm samowzmacniający, który zmienia naszą ocenę doświadczeń, które wcześniej nie były postrzegane jako stresujące. Ponadto, gdy czujemy się źle, mamy tendencję do wyciągania negatywnych wniosków z obiektywnie zwykłych sytuacji. W efekcie codzienne, rutynowe sytuacje mogą stać się stresujące. Długotrwałe doświadczanie stresu może prowadzić do depresji i wielu poważnych chorób. Problemy zdrowotne wywołane stresem często wymagają długotrwałego leczenia i odpowiedniej terapii. Wiele z tych problemów zdrowotnych pozostaje z nami dłużej, niż byśmy się tego spodziewali. Dochodzi do znacznego spadku nastroju, energii, ale także motywacji do działania. Czasami stresujące wydarzenie wprowadza nas w krąg, z którego trudno się wydostać. Jeden problem wywołuje kolejny, a w końcu czujemy się wypaleni i przytłoczeni, nie widząc konstruktywnego rozwiązania. Ważne jest, aby nie lekceważyć stresu i jego konsekwencji. Jeśli czujemy, że nie jesteśmy w stanie poradzić sobie sami, powinniśmy szukać pomocy specjalistycznej. Istnieje wiele placówek, które oferują profesjonalną pomoc psychologiczną, psychiatryczną i terapeutyczną. Jedną z nich jest GGZ voor elkaar. Specjaliści psychologiczni chcą pomóc Ci przezwyciężyć kryzys emocjonalny, ale także wesprzeć Cię w nauce nowych wzorców myślenia, które ułatwią radzenie sobie z kryzysowymi sytuacjami w przyszłości. Kryteria wykluczenia

Codziennie spotykamy się z wieloma różnymi określeniami na nasze dolegliwości, jednak nie zawsze są one dla nas zrozumiałe. Aby ułatwić zrozumienie i rozróżnienie tych pojęć, postanowiliśmy przedstawić obraz najczęściej występujących zaburzeń. Kiedy mówimy o lęku, napadach paniki i atakach paniki, warto nauczyć się odróżniać te pojęcia. Strach to reakcja, która pojawia się w sytuacji rzeczywistego zagrożenia, natomiast lęk jest stanem, który występuje bez żadnego zewnętrznego czynnika. Lęk i panika to podstawowe emocje, które pomagają nam szybko reagować w niebezpiecznych sytuacjach, mobilizując nasze ciało do odpowiedniego działania. Kiedy takie pobudzenie występuje bez rzeczywistej przyczyny zagrażającej naszemu bezpieczeństwu, mamy do czynienia z atakiem paniki. Podczas ataku paniki doświadczamy niemal tych samych objawów, co w trakcie silnego strachu. Są to na przykład: przyspieszone bicie serca, silna potrzeba ucieczki, a także często towarzyszące uczucie nadciągającego nieszczęścia, śmierci lub choroby. Doświadczenie lęku wiąże się z wieloma nieprzyjemnymi emocjami i przekonaniami na temat przyszłości. Lęk jest uczuciem trudnym do opisania i może przybierać różne formy w zależności od sytuacji. Ogólny obraz lęku towarzyszy złemu nastrojowi, nadmiernym obawom, przesadnemu skupieniu się na sobie i potencjalnych zagrożeniach. Poprzez przeżywanie lęku przygotowujemy się na zagrożenia i trudności, które w danym momencie nie istnieją, ale mogą się pojawić. W naszych myślach próbujemy sobie z nimi radzić, unikamy sytuacji, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie, pomijając fakt, że większość tych obaw jest bezpodstawna, przez co często rezygnujemy z wielu przyjemności i wycofujemy się z życia towarzyskiego. Przygnębieni przez lęk, żyjemy w jego cieniu i próbujemy się do niego przystosować. Gdy lęk staje się przewlekły i intensywny oraz ciągle wpływa na nasze codzienne życie, mówimy o zaburzeniach lękowych, które mogą przyczyniać się do powstawania depresji. Osoby cierpiące na zaburzenia lękowe lub depresję często doświadczają również ataków paniki. Inną często występującą dolegliwością są obsesje i kompulsje. Obsesje to natrętne myśli, które często powracają i od których nie jesteśmy w stanie się uwolnić. Są one częstym źródłem niepokoju i lęku. Osoby doświadczające takich myśli próbują je tłumić lub ignorować. Kompulsje natomiast to obsesyjne czynności – działania powtarzane i uznawane za konieczne w odpowiedzi na pojawiające się obsesje. Przykładem może być ciągłe sprawdzanie, czy drzwi są zamknięte, lub nieustanne mycie rąk. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne to niechciane, uporczywe myśli, którym towarzyszą przymusowe działania mające na celu złagodzenie wewnętrznego napięcia. Osoba cierpiąca na takie zaburzenia nie jest w stanie kontrolować powracających myśli i działań, które są przez te myśli wywoływane. Mogą to być jawne, długie rytuały, jak organizowanie rzeczy, lub ukryte czynności, jak ciągłe liczenie czy modlitwy. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne są często spotykane i należą do jednych z najbardziej uciążliwych zaburzeń psychicznych. Codzienne życie staje się znacznie trudniejsze, a małe wyzwania mogą okazać się niemożliwe do realizacji.

Depresyjny nastrój jest normalny i przydarza się każdemu z nas. Może mieć wiele różnych przyczyn i nie stanowi powodu do niepokoju, o ile nie staje się codzienną normą. Zazwyczaj mówimy o zaburzeniach nastroju, gdy mamy do czynienia z poważnym i długotrwałym przygnębieniem. Warto jednak zauważyć, że zaburzenia nastroju mogą objawiać się na różne, czasem zupełnie odmienne sposoby. Zaburzenia nastroju opierają się na skrajnych emocjach: podnieceniu, które nazywa się manią, lub intensywnym smutku, który określa się mianem depresji. Epizod maniakalny cechuje się obecnością nierealistycznych, intensywnych uczuć, na przykład euforii. Z kolei depresja charakteryzuje się głębokim smutkiem i przygnębieniem. Niektóre osoby mogą doświadczać wyłącznie okresów depresji, co nazywane jest epizodem depresyjnym. U innych depresja może występować naprzemiennie z okresami manii. Mogą także pojawiać się tzw. epizody mieszane, podczas których występują gwałtowne zmiany nastroju. W przypadku jednop biegunowych zaburzeń afektywnych, zwanych też depresyjnymi, odczuwamy ogólny smutek, głęboką depresję, zniechęcenie, utratę radości z aktywności, które wcześniej sprawiały przyjemność, zmniejszoną chęć do życia, problemy ze snem (nadmierna senność lub bezsenność) oraz problemy z apetytem (nadmierny lub ograniczony apetyt). Zaburzenia dwubiegunowe różnią się od jednop biegunowych występowaniem epizodów maniakalnych. Podczas epizodu manii doświadczamy nagłej euforii, ogromnego uniesienia, częstej drażliwości, a nawet agresji (szczególnie gdy otoczenie nie chce dostosować się do naszych oczekiwań), mniejszej potrzeby snu, spadku apetytu, wzmożonej aktywności ruchowej, nadmiernej potrzeby mówienia oraz wielu innych podobnych zachowań. Takie zaburzenia są bardzo poważne i mogą mieć liczne konsekwencje, takie jak trudności w codziennym funkcjonowaniu czy wycofanie się z życia towarzyskiego. W każdej z wyżej opisanych sytuacji możemy mieć więcej lub mniej objawów, ale jeśli utrzymują się one przez dłuższy czas, powinniśmy skonsultować się ze specjalistą.

Warto zacząć od wyjaśnienia: czym w ogóle jest osobowość? Otóż jest to składowa wszystkich naszych cech. Cechy te są budowane w dzieciństwie, a wraz z wiekiem nasze doświadczenia życiowe kształtują je i utrwalają. Możemy zatem powiedzieć, że są to złożone wzorce zachowań, które są w nas głęboko zakorzenione.

Dorosły zazwyczaj nie ma większych problemów z dostosowaniem się do wymogów społecznych lub zasad obowiązujących w danym miejscu. Potrafi dostosować zachowanie do danej sytuacji. U osób z zaburzeniami osobowości występuje brak elastyczności i sztywność w zachowaniu tak silna, że utrudnia dostosowanie się do norm społecznych. Takie osoby mają trudności z odnalezieniem się w pewnych sytuacjach, a także doświadczają poważnego cierpienia psychicznego. Problemy pojawiają się w takich obszarach jak percepcja, wyrażanie emocji, funkcjonowanie wśród innych ludzi i kontrolowanie swoich wewnętrznych pragnień. Osoby z zaburzeniami osobowości często powodują wiele problemów, nie tylko dla siebie, ale także dla otoczenia. Środowisko, w którym żyją, zazwyczaj nie rozumie ich zachowania. Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń osobowości. Są one podzielone na kategorie, w których zaburzenia są nieco podobne. Kategorie te nazywane są w terminologii diagnostycznej “wiązkami”.

• Zaburzenie osobowości typu A charakteryzuje się takimi cechami jak: wycofanie, chłód, podejrzliwość, irracjonalność, nieufność. Występuje u około 5,7% populacji. Do tej kategorii należą następujące schorzenia:
  • Osobowość schizotypowa – są to zazwyczaj osoby zimne i apatyczne, mają tendencję do wycofywania się, mają słaby kontakt z innymi, a czasami są ekscentryczne i podejrzliwe. Zwykle mają dziwny sposób mówienia, dziwne zachowanie, a czasem urojenia. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Schizotypowe zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar.
  • Osobowość schizotypowa – są to osoby, które zazwyczaj nie odczuwają potrzeby nawiązywania bliskich relacji, są wycofane, charakteryzują się niezdolnością do rozpoznawania i wyrażania stanów emocjonalnych, często nie reagują emocjonalnie na wydarzenia wokół nich, mają sztywny styl myślenia i zachowania, a także problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Schizoidalne zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar.
  • Osobowość paranoiczna – takie osoby mają tendencję do bycia podejrzliwymi i nieufnymi wobec innych, często dostrzegają wrogie zachowania u ludzi, mają również tendencję do postrzegania siebie jako osoby idealnej, są niezwykle wrażliwe na niepowodzenia i odrzucenie, a także przez długi czas doświadczają nieprzyjemności. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Paranoiczne zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar.
• Zaburzenie osobowości z klastra B ma następujące cechy: teatralne zachowanie, nadmierne okazywanie emocji, poszukiwanie uwagi, niestabilny i powierzchowny nastrój, częste doświadczanie konfliktów z innymi ludźmi, skłonność do dramatycznych emocji i nieprzewidywalnych zachowań. Występuje u około 1,5% populacji. Do tej kategorii należą następujące zaburzenia:
  • Osobowość antyspołeczna – osoby te zastępuje nieetyczne zachowanie, w przeważającej mierze zwracają uwagę na morelowe zasady. Nie posiadają umiejętności dostosowania swojego zachowania do wymagań otoczenia, często kłamią i manipulują. Ich problemy behawioralne zwykle zaczynają się w dzieciństwie. Osoby te wykazują również tendencję do ryzykownych i wrogich zachowań. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Antyspołeczne zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar.
  • Osobowość borderline – osobowość ta charakteryzuje się impulsywnym zachowaniem, wahaniami nastroju, brakiem kontroli gniewu, lękiem przed porzuceniem, lękiem przed samotnością, niestabilnymi i intensywnymi relacjami z innymi, nieoczekiwanymi zmianami w ocenie innych, niestabilnym obrazem siebie, uczuciem pustki, łatwością nudzenia się, samookaleczaniem. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Zaburzenie osobowości borderline – zdrowie psychiczne voor elkaar.
  • Osobowość historyczna – takie osoby często dramatyzują własne doświadczenia, ekspresyjnie okazują emocje, są uwodzicielskie i nadmiernie skupiają się na swoim wyglądzie zewnętrznym. Mają tendencję do szukania uwagi i irytują się, gdy jej nie otrzymują. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Histrioniczne zaburzenie osobowości – GGZ voor elkaar.
  • Narcystyczne zaburzenie osobowości – Osoby narcystyczne mają tendencję do bycia bardzo skoncentrowanymi na sobie. Mają nadmierną samoocenę, domagają się nadmiernej uwagi, pragną podziwu i są przekonani o własnej wyjątkowości. Często charakteryzują się brakiem empatii i arogancją. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Narcystyczne zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar.
• Zaburzenia osobowości z klastra C charakteryzują się takimi cechami jak: napięcie, niepokój, często nadmierna samokontrola, lęk. Występuje u około 6% populacji. Kategoria ta obejmuje następujące zaburzenia:
  • Unikające zaburzenie osobowości – głównymi cechami tego zaburzenia osobowości jest duża nieśmiałość, a także wrażliwość na krytykę społeczną i odrzucenie. Często występuje również silna niepewność w relacjach z innymi, ogólne trudności w nawiązywaniu relacji i trudności w wyrażaniu własnego zdania. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Unikające zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar.
  • Zależne zaburzenie osobowości to przede wszystkim niezdolność do brania odpowiedzialności za siebie, trudności z podejmowaniem decyzji i pozwalanie osobom z otoczenia na podejmowanie ważnych decyzji za siebie. Takie osoby mają również problemy z ustalaniem granic z innymi, mają trudności z zerwaniem, czują się źle, gdy są same, często odsuwają swoje potrzeby na bok, aby utrzymać relacje, są uległe i nieasertywne. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Zależne zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar /a>.
  • Osobowość obsesyjno-kompulsywna – takie osoby są zazwyczaj pedantyczne, nadmiernie skupione na porządku i zasadach, przywiązują dużą wagę do nieistotnych szczegółów. Trudno im się zrelaksować, rzadko są rozluźnieni i zazwyczaj nie są serdeczni. Często mają nawracające nieprzyjemne myśli. Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, klikając link: Kompulsywne zaburzenie osobowości – zdrowie psychiczne voor elkaar.