BORDERLINE OSOBOWOŚCI ZABURZENIE (BPS)

Objawy

Zaburzenie osobowości borderline objawia się zarówno w postawach i przekonaniach osoby, jak i w jej zachowaniu. Jej regularny repertuar emocjonalny obejmuje lęk, złość, gniew, frustrację, smutek, wstyd i nudę (wobec siebie, innych ludzi i świata). Takie emocje wywołują stres, który dodatkowo wzmacnia negatywne nastawienie oraz negatywną percepcję świata. W przypadku silnego stresu mogą pojawić się również błędne przekonania lub objawy paranoidalne. Zaburzenie osobowości borderline charakteryzuje się niemożnością samodzielnego radzenia sobie w sytuacjach stresowych i kryzysowych – zamiast działać, osoba z tym zaburzeniem ma tendencję do bycia zniechęconą, przestraszoną i pełną lęku. Nie jest w stanie uporządkować swoich myśli i opracować planu wyjścia z sytuacji. Pacjenci z zaburzeniem osobowości borderline mają silny lęk przed odrzuceniem i porzuceniem. Osoba z tym zaburzeniem ma tendencję do nawiązywania niestabilnych i intensywnych relacji, które prowadzą do kryzysów emocjonalnych związanych z groźbami samobójczymi lub samouszkodzeniami (np. samookaleczeniami). Niespójność “ja” osób z borderline polega na odcinaniu się od pewnych uczuć, co powoduje, że ich “ja” staje się pewnym stopniu rozbite. Charakterystyczną cechą osobowości borderline jest także silna niestabilność emocjonalna, która objawia się w szybko zmieniających się, skrajnych nastrojach. Tacy ludzie są bardzo wrażliwi na ocenę innych, a w swojej miłości i przyjaźni odczuwają stałą potrzebę zapewniania ich o uczuciach partnera. Mogą być nadopiekuńczy, zazdrośni – to zachowanie wynika z lęku przed odrzuceniem i porzuceniem.

Przyczyny

Zgodnie z klasyfikacją DSM, zaburzenie osobowości borderline diagnozowane jest, gdy przez długi czas obecne są przynajmniej pięć z poniższych dziewięciu kryteriów:

1. Gorączkowe próby uniknięcia rzeczywistego lub wyobrażonego odrzucenia.
2. Niestałe i intensywne relacje interpersonalne, charakteryzujące się wahaniami pomiędzy skrajnymi postawami idealizacji i dewalucji.
3. Zaburzenie tożsamości: wyraźnie niestabilne i utrzymujące się poczucie siebie lub obrazu siebie.
4. Impulsywność w co najmniej dwóch obszarach, które mogą być samodestrukcyjne (np. wydawanie pieniędzy, seks, nadużywanie substancji, brawurowa jazda, kompulsywne jedzenie).
5. Powtarzające się zachowania, gesty lub groźby samobójcze, lub działania o charakterze samookaleczającym.
6. Niestałość emocjonalna spowodowana wyraźnymi zmianami nastroju (np. poważne, epizodyczne stany głębokiej depresji (dysforii), drażliwość lub lęk), zwykle trwające kilka godzin, rzadko dłużej niż kilka dni.
7. Przewlekłe poczucie pustki.
8. Nieodpowiednia, intensywna złość lub trudności w kontrolowaniu złości (np. częste wybuchy złości, ciągła złość, powtarzające się kłótnie).
9. Przemijające, stresowe, paranoidalne myśli lub poważne objawy zaburzeń osobowości.

Zaburzenie osobowości borderline często wiąże się z:

• Skrupulatnym podejmowaniem różnych ryzyk.
• Używaniem substancji psychoaktywnych w celach eksperymentalnych.
• Problemami z jedzeniem, takimi jak anoreksja i bulimia.
• Patologicznym kłamstwem i konfabulacją.
• Próbami samobójczymi oraz samookaleczeniami.
• Skłonnością do “spalania mostów” w relacjach lub sytuacjach.

Objawy te prowadzą często do poważnych trudności w codziennym życiu, gdzie osoba boryka się z relacjami interpersonalnymi, poczuciem siebie i kontrolowaniem emocji.

Leczenie

Prosto mówiąc, stosowane metody leczenia można podzielić na farmakologiczne i psychologiczne. Zwykle obie procedury są stosowane jednocześnie. Efekty farmakologiczne są zazwyczaj tymczasowe i mają na celu zmniejszenie intensywności poszczególnych objawów, np. lęku, depresji, nagłych zmian nastroju. Spośród dostępnych metod psychoterapeutycznych, najskuteczniejsza uważana jest psychoterapia psychoanalityczna wraz z jej pochodnymi, takimi jak terapia oparta na mentalizacji (MBT) i terapia skoncentrowana na przeniesieniu (TFT). Inną skuteczną metodą jest terapia dialektyczno-behawioralna (DBT).