Obszary działania

Terapia schematu

Terapia schematów (TS) to podejście psychoterapeutyczne wywodzące się pierwotnie z terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), integrujące w swoich założeniach podejście poznawczo-behawioralne, psychodynamiczne oraz terapii Gestalt. Terapia schematów jest stosunkowo nową formą terapii, która skutecznie pomaga w przypadku wielu problemów emocjonalnych. Jest propozycją terapeutyczną dla osób cierpiących na zaburzenia osobowości, ale także dla osób, które doświadczają przewlekłych problemów emocjonalnych, np. cierpią na nawracającą depresję, zaburzenia odżywiania, cierpią z powodu niskiej samooceny albo też mają trudności w relacjach z innymi.

Podstawowymi pojęciami w terapii schematu są:

• wczesne nieadaptacyjne schematy – to emocjonalny i poznawczy wzorzec, który jest dla danej osoby niszczący.
• obszary schematów – możemy zdefiniować 6 ogólnych kategorii emocjonalnych potrzeb dziecka: potrzeba bezpieczeństwa, potrzeba kontaktu z innymi, potrzeba autonomii, potrzeba poczucia własnej wartości, potrzeba autoekspresji, potrzeba realnych ograniczeń. Gdy te potrzeby nie są spełnione, powstają schematy.
• style radzenia sobie – jest to sposób radzenia sobie ze schematami. Wyróżniamy 3 style radzenia sobie: unikanie, podporządkowanie się, kontratak
• tryby – jest to stan emocjonalny i reakcja na dana sytuacje. Ma on na celu poradzenie sobie. Tryb jest aktywowany przez daną sytuację, która z kolei aktywuje nasz schemat wywołując określoną reakcję. Wiele trybów prowadzi do nieadekwatnej reakcji, która w konsekwencji rani nas lub innych.

Celem terapii schematu jest pomoc pacjentom w zaspokojeniu podstawowych potrzeb emocjonalnych. Kluczowe kroki w realizacji tego to uczenie się, jak:

• zatrzymać błędny styl radzenia sobie i tryby, które blokują kontakt z uczuciami
• „uzdrowienie” schematów i podatnych na zranienie trybów poprzez zaspokojenie potrzeb emocjonalnych w relacji terapeutycznej i poza nią
• włączenie rozsądnych granic dla złości, impulsywnych lub nadkompensujących schematów i trybów
• walka ze zbyt krytycznymi lub wymagającymi schematami i trybami
• budowanie zdrowych schematów i trybów

Terapia schematów służy zidentyfikowaniu dysfunkcjonalnych schematów i „uzdrowieniu ich”. Oznacza to zmianę schematów na bardziej adaptacyjne i nauczenie się sposobów radzenia sobie z różnymi sytuacjami w taki sposób, który nie będzie wynikał ze dziecięcych schematów.

Kiedy warto rozważyć podjęcie terapii schematów? Przede wszystkim wtedy, kiedy zauważasz w swoim życiu powtarzające się problemy. Mogą być one z różnych obszarów życia. Na przykład:

• Odtwarzasz jakiś stały wzorzec w bliskich relacjach – wiążesz się z osobami, które nie są zdolne do zaangażowania się; „wybierasz” sobie określone osoby na partnera (np. osoby bardzo krytyczne, dominujące albo zawsze podporządkowane); w ogóle unikasz bliskich związków; albo sam/a się szybko nudzisz i zrywasz relację.
• Masz zaburzoną samoocenę – myślisz o sobie same najgorsze rzeczy; nieustannie jesteś z siebie niezadowolony/a; nie potrafisz wobec innych obronić swoich granic i praw; porównujesz się z innymi i zawsze wypada to na twoją niekorzyść.
• Masz stale te same problemy w pracy, w szkole, na studiach – odkładasz różne zadania tak, że potem masz za mało czasu na ich dobre wykonanie; nie podejmujesz różnych wyzwań, choć niekiedy chciałbyś/abyś się ich podjąć; albo zatracasz się w szczegółach, sprawdzaniu, poprawianiu, na co poświęcasz zbyt dużo czasu.
• Twoje życie składa się ze spełniania oczekiwań i wymagań innych ludzi – nadmiernie poświęcasz się dla innych zapominając o sobie; robisz wiele rzeczy, aby zasłużyć na uwagę lub podziw ze strony innych osób; pozwalasz, aby inni decydowali o twoim życiu i robisz różne rzeczy wbrew sobie.
• Doświadczasz trudności w jakimś obszarze życia, ale nie wiesz, dlaczego tak się dzieje.
• Doświadczasz bardzo silnych emocji, których nie jesteś w stanie opanować albo masz silne wahania nastrojów bez wyraźnej przyczyny.
• Cierpisz na zaburzenie osobowości (np. osobowość borderline).
• Jest duża szansa, że za tego typu problemami kryją się schematy, które nieustannie „prowadzą” do takich samych sytuacji. 

Terapia schematów jest podejściem długoterminowym. Zwykle trwa 1-2 lata. Spotkania zazwyczaj odbywają się raz w tygodniu i trwają 50-55 minut. Na początku terapii psychoterapeuta zajmie się rozpoznaniem twoich schematów i tym, skąd się one wzięły. Będzie to okazja, by zrozumieć, gdzie leży źródło twoich bieżących trudności. Dalej jest miejsce i czas na zmianę schematów i sposobów radzenia sobie z nimi.